Zum-Buch-Sein

Eleven years ago I received, as a gift from Jeanne Hersch, seven books by Czeslaw Milosz with the poet's handwritten inscriptions for her. I know that a book could be used to store items, but I was surprised when I found in the donated books, in addition to the dedication and signs of reading (annotations in pencil), loose sheets of a manuscript by Hersch (her French translation of the poem Child of Europe), and newspaper clippings about Milosz. There was also a photo of Milosz from 1981. These seven books is not only a story of love and friendship of Czeslaw and Jeanne (let us respect the mystery of their relationship), but also a contribution to the reflection on the sanctity of writing, dedicating, reading, storing, and offering books.

Emmanuel Lévinas believed that “Being human is not only being-in-the-world (in-der-Welt-sein), but also being-as-book (zum-Buch-sein), in a relation to the inspired Word, which creates an atmosphere just as important to our lives as streets, houses and clothes. We tend to erroneously interpret a book only as something ‘handy’, which we take in a hand, like a manual. My relationship to the book does not fit at all the category of pure use…”

What is a book? A depository of feelings. A vehicle of thought. A time-warp through which you can enter another time and see another world. Rows of words which form a line of life and death... There are some books from which we “exit” changed, better, smarter. But there are also stupid and evil books. Each book is a book about a book, about a medium which constantly evolves and gives new meaning to the transfer.

Over 770 million adults cannot read and write. 75 million children do not attend primary school (nearly half of these children live in Africa), although the universal right to education is guaranteed in the Universal Declaration of Human Rights (which was co-created by Hersch).

Work Zum-Buch-Sein is a part of the set of interdisciplinary “narratives” created by me (e.g. Alphabet, The Scroll, a cycle Images for Reading, Homage to Felix Gonzalez-Torres, Words), in which text plays the most important role.

Jeanne Hersch (1910–2000) was a Swiss philosopher of Polish-Jewish origin. She studied under the existentialist Karl Jaspers in the early 1930s. From 1956 to 1977 she was a professor of philosophy at the University of Geneva and also taught at a number of universities in the United States. From 1966 to 1968 she headed the philosophy division of UNESCO, and was a member of its executive commission (1970–1972). In 1968 she edited Birthright of man: a selection of texts, an anthology of writings on human rights. Her main work is Philosophical Astonishment: a history of philosophy. She translated books of Czeslaw Milosz. 

Czeslaw Milosz (1911–2004) was a Polish poet, prose writer and translator of Lithuanian origin. He defected to the West in 1951. From 1961 to 1998 he was a professor of Slavic Languages and Literatures at the University of California, Berkeley. In 1980, he was awarded the Nobel Prize in Literature. The trace of friendship Milosz and Hersch, is e.g. the poem A Conversation With Jeanne (1984). After her death, he wrote What I Learned from Jeanne Hersch.

Polish text

Zum-Buch-Sein 

Jedenaście lat temu otrzymałem w darze od Jeanne Hersch siedem książek Czesława Miłosza z odręcznymi dedykacjami poety dla niej. Wiem, że książka może być schowkiem, a jednak zaskoczyło mnie, kiedy w ofiarowanych mi książkach, oprócz dedykacji i śladów lektury (dopiski ołówkiem), znalazłem także luźne kartki z rękopisem Hersch (francuski przekład wiersza Dziecię Europy) i wycinki prasowe o Miłoszu. Było tam również zdjęcie Miłosza z 1981 roku. Te siedem książek to nie tylko historia miłości i przyjaźni Jeanne i Czesława (uszanujmy tajemnicę ich związku), ale także przyczynek do refleksji nad świętością pisania, dedykowania, czytania, przechowywania i ofiarowywania książek.

Emmanuel Lévinas uważał, że „Bycie ludzkie nie jest wyłącznie byciem-w-świecie (in-der-Welt-sein), ale także byciem-ku-książce (zum-Buch-sein), w relacji wobec natchnionego Słowa, które tworzy atmosferę tak samo ważną dla naszego życia, jak ulice, domy i ubrania. Błędnie interpretujemy książkę wyłącznie jako coś podręcznego, jako coś, co bierze się do ręki, jako podręcznik. Moja relacja z książką nie mieści się w ogóle w kategorii czystego używania…”

Czym jest książka? Depozytem uczuć. Wehikułem myśli. Dziurą w czasie, przez którą można wejść w inny czas i zobaczyć inny świat. Szeregiem wyrazów, który układa się w linię życia i śmierci... Są takie książki, z których „wychodzimy” przemienieni, lepsi, mądrzejsi. Ale są również książki głupie i złe. Każda książka jest książką o książce, o formie przekazu, która nieustannie ewoluuje i nadaje przekazowi nowy sens.

Ponad 770 milionów dorosłych nie umie pisać i czytać. 75 milionów dzieci nie uczęszcza do szkoły podstawowej (blisko połowa tych dzieci mieszka w krajach Afryki), chociaż prawo do powszechnej edukacji jest zagwarantowane w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (którą współtworzyła Hersch).

Zum-Buch-Sein (jednodniowa instalacja w mojej pracowni z okazji 100. rocznicy urodzin Czesława Miłosza, 30.06.11) jest częścią zbioru tworzonych przeze mnie interdyscyplinarnych „narracji” (m.in. Alfabet, Zwój, cykl Obrazy do czytania, Homage to Felix Gonzalez-Torres, Words), w których najważniejszą rolę odgrywa tekst.

Jeanne Hersch (1910–2000) szwajcarska filozofka polsko-żydowskiego pochodzenia. Uczennica Karla Jaspersa. Od 1956 do 1977 roku była profesorem filozofii na Uniwersytecie w Genewie. Wykładała także na uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych. Od 1966 do 1968 roku stała na czele działu filozofii UNESCO i była członkiem jego komisji wykonawczej (1970–1972). W 1968 roku pod redakcją Hersch wyszła antologia pism dotyczących praw człowieka (Birthright of man). Jej głównym dziełem jest Philosophical Astonishment: a history of philosophy. Tłumaczyła książki Czesława Miłosza.

Czesław Miłosz (1911–2004) polski poeta, prozaik i tłumacz pochodzenia litewskiego. Uciekł na Zachód w 1951 roku. Od 1961 do 1998 był profesorem języków i literatur słowiańskich na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. W 1980 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Śladem przyjaźni Miłosza i Hersch, jest np. wiersz Rozmowa z Jeanne (1984). Po jej śmierci, napisał Czego nauczyłem się od Jeanne Hersch.